Бугарија и Грција повторно испорачуваат нови барања
Со завршувањето на Самитот на кој се одбележа 75-годишнината на НАТО во Вашингтон, проблемите што Бугарија и Грција ги имаат со Македонија повторно излегоа на површината.
Иако бугарскиот проблем со Македонија не привлече толку внимание на самитот како проблемот на Грција, сепак беше истакнат бидејќи голем дел од медиумите, бирократите, дипломатите, експертите и аналитичарите се чини како да уживаат да зборуваат за двете прашања, со цел да го зголемат притисокот врз Македонија. Бугарското барање е Македонија да ги внесе Бугарите како народ (вкупно 3.500 луѓе) во вгради македонскиот устав, а потоа Бугарија ќе дозволела Македонија да почне преговори за членство во ЕУ. Ова барање не е ново. Новата македонска Влада одговори со премолчена согласност, но притоа бара да се извршат скромни измени во тоа барање, со цел имплементацијата да се одложи додека Македонија не стане членка на ЕУ.
Бугарија одбива да го прифати ова умерено барање. Зошто? Мислам дека тоа е едноставно затоа што, ако Македонија се согласи на барањето и го спроведе со промена на Уставот, тогаш Бугарија ќе постави уште повеќе нови барања. Зошто? Затоа што оваа тактика и успеа на Грција, а се чини – барем досега – дека тактиката успеава и за Бугарија. Значи, од бугарска гледна точка, зошто да не продолжат да бараат отстапки од Македонија? Ова, се разбира, е неодржлива ситуација за Македонија. А сепак медиумите, бирократите, дипломатите, експертите и аналитичарите без разговор ги отфрлаат македонските разумни предлози и целосно застанаа на страната на Бугарија.
Проблемите на Грција со Македонија беа во преден план за време на самитот од едноставна причина што премиерот Мицкоски одби да го изговори зборот на „С“ за време на средбата. Грчкиот премиер, грчките медиуми и многу други веднаш обвинија дека ова доаѓа крајот на светот само затоа што македонскиот премиер одбива, во својот вербален дискурс, да го користи зборот на „С“ (иако и тие самите никогаш не ја користат таа придавка).
Додека Грците ја обвинуваат Македонија за прекршување на таканаречениот договор од Преспа, новоименуваниот македонски министер за надворешни работи Тимчо Мунцунски има разумен одговор кој го сподели со еден медиум: „Како партија, ние го кажавме нашиот став за Договорот од Преспа. Од политичка гледна точка, говорејќи во име на партијата ВМРО-ДПМНЕ, изјавивме дека станува збор за срамен и недостоинствен чин. Во исто време, сепак, ние сме свесни за уставната, правната и политичката реалност што го придружува овој договор, како и преземените обврски од страна на државата во однос на меѓународното јавно право. Не можеме едноставно да ги игнорираме овие обврски. Затоа изјавивме дека, да, ова е недостоинствен договор, но тоа е договор што ние имаме обврска да почитуваме. Затоа, ги преземаме сите неопходни мерки за да го почитуваме. На фактот што премиерот наведува дека ќе го користи терминот Македонија во јавните говори во рамките на земјата не претставува прекршување на договорот. Ова е нашето толкување на договор. Членот 7 јасно вели дека двете страни можат да го користат терминот Македонија. Во овој поглед, ние признаваме дека имаме обврски кои имаме намера да ги почитуваме и покажуваме на дело дека ги почитуваме, и дома и во странство. Ова е принципот ерга омнес за кој зборуваме“.
Ова не носи до неколку интересни точки.
Прво, Грција нема спроведено неколку свои обврски според т.н. Договор од Преспа. Што треба да прави Македонија кога Грција одбива да го одржи својот дел од договорот? Второ, Грција постојано ја кршеше Времената спогодба потпишана во 1995 година помеѓу Македонија и Грција. Грција повеќе пати го прекрши тој договор, Македонија ја тужеше Грција пред Меѓународниот суд на правдата, Грција загуби, но ништо не се случи. Трето, постои одредба во таканаречениот Договор од Преспа (Дел 3, член 19, точка бр. 3) „во врска со толкувањето или имплементација на овој Договор“ при што споровите може да се поднесат до (држете се цврсто) Меѓународниот суд на правдата. Моето толкување за тоа што значи горенаведеното? Договорите не вредат ни колку хартијата на која се напишани.
Избраните политичари, неизбраните бирократи и дипломати, медиумите, аналитичарите, професионалните експерти и академиците сите заедно се пеколно решени да да инсистираат дека Македонија, под а) мора да се согласи со барањата на Бугарија веднаш и сега и под б) никогаш не смее да ниту малку да отстапи од таканаречениот Договор од Преспа, за можеби да почнат пристапат преговорите на Македонија со ЕУ.
Не треба да брзаме. Македонија е дел од НАТО. Новата Влада во Македонија има одлични односи и со Вашингтон и со Брисел. Владата е фокусирана на економијата, отворањето работни места, енергетиката, образованието, здравството, борбата против корупцијата и уште 101 други важни работи. Дури и ако преговорите за пристапување во ЕУ започнаа токму во оваа минута, ќе потраат минимум десет години. Во меѓувреме, Грција и Бугарија (а можеби и неколку други земји) ќе бараат нови отстапки од Македонија што, пак, ја нагризува довербата на Македонците во ЕУ и другите западни институции (како НАТО), што пак ги прави Македонија, регионот и Европа послаби.
Доста од оваа глупост.
Ако избраните политичари, неизбраните бирократи и дипломати, медиумите, аналитичарите, професионални експерти и академици сакаат Македонија да успее – а мислам дека тие го гледаат својот личен интерес Македонија да успее – тогаш треба да направат чекор назад, да земат длабок здив и да се препуштат на една од најголемите доблести, кои се често запоставени - трпението. Тоа, и дозволете и на Македонија време и простор за решавање на прашањата кои најмногу ги засегаат нејзините граѓани.