Назадување

Не е никакво изненадување за Македонците или за пријателите на Македонија кои ги следат вестите и настаните таму, дека Македонија назадува во многу области. Еден од овие области, која е од витално значење за секој Македонецот без разлика на етничката или било кој друг идентитет, е во доменот на економијата. Сите го чувствуваме ударот од инфлацијата, зголемените цени на основните артикли, зголемените цени на струја и бензин и многу повеќе. Овие проблеми ве погодуваат без оглед на политичката и партиска припадност, етничката идентификација, полот, возраста, верската припадност. Владата на СДС/ДУИ може да зборува што сака за тоа што го прави во однос на економијата, но фактите остануваат: луѓето страдаат. Тие се загрижени дали ќе можат да стават храна на масата и да ги прехранат своите деца. Тие се загрижени дека ќе можат да купат облека за своите деца. А веројатно и кратат од малите радости во животот, како на пример викендите одмор. А сепак актуелната влада сето ова го игнорира.

Најновиот извештај на угледната фондација Херитиџ за прашањето на економската слобода на земјите укажува на тоа колку се лоши работите во Македонија и навлегува доста подробно во детали. Нивниот Индекс на економска слобода за 2022 година ја оценува Македонија како „умерено слободна“ земја (што сум сигурен дека ќе биде објавено во владините соопштенија за печатот), но и како земја која назадува. Македонија е на 53 место во светот и 32 од 45 земји во Европа (веќе не е во првата половина), со резултат кој е под регионалниот просек и е во пад во однос на минатата година.

Без да навлегувам во оценките што Херитиџ им ги доделува на земјите (кои бараат подетално објаснување), доволно е да се каже дека експертите на Херитиџ забележуваат дека економските слободи го достигнаа врвот во 2018 година, а потоа почна назадувањето. Ако ја тргнеме настрана 2020 година како година на пандемијата кога речиси сите економии ширум светот ги ограничија економските слободи, Херитиџ забележува дека „Економијата е лесно оптоварена со оданочување, но фискалното здравје треба да се подобри“. Можеме да се заблагодариме на претходната влада на ВМРО за лесното даночно оптоварување.

Некои главни моменти од извештајот вреди да се погледнат бидејќи тие ги разобличуваат лагите кои Владата им ги кажува на македонското население, на светот и на себе. И вреди да се цитира овде во целост:

Владеење на правото

„Правата на сопственост и договорните права се признати, но нивната заштита е неконзистентна. Подобрувањата на катастарскиот систем ја зголемија безбедноста и брзината на имотот регистрација. Постојат бројни наводи за несоодветно извршно, деловно и политичко мешање во судството. Управните судови се лошо управувани и недоволно финансирани. Корупцијата и неказнивоста за корумпираните владини функционери остануваат сериозни проблеми“.

Не е изненадување.

Големина на владата

„Индивидуалните стапки на доход и корпоративниот данок се рамни 10 проценти. Другите даноци вклучуваат данок на додадена вредност и пренос на имот. Целокупното даночно оптоварување изнесува 17,2 отсто од вкупното домашно производство. Владината потрошувачка изнесуваше 32,8 отсто од вкупниот производ (БДП) во минатите три години, а буџетските дефицити во просек изнесуваат 4,0 отсто од БДП. Јавниот долг е еквивалентен на 51,3 проценти од БДП“.

Единственото добро нешто што можам да го кажам за актуелната влада е дека таа ја остави 10-процентната даночна стапка на Груевски непроменета - идејата за рамна даночна стапка е нешто што централно-десничарските европски влади го усвојуваа во текот на изминатата деценија и повеќе и прави чуда за економијата.

Регулаторна ефикасност

„Регулативите што ги регулираат бизнисите генерално не се премногу ригидни, но имаат тенденција да се менуваат често, што создава чувство на непредвидливост при водењето бизнис во Македонија. Трошоците за труд се конкурентни, а бројот на корисници на англиски јазик е голем. Според Меѓународниот Монетарен фонд, државните расходи за субвенции за земјоделство, социјални програми и други сектори постојано се зголемува во изминатите пет години“.

Забелешка: пазарите и бизнисите мразат непредвидливост.

Целосниот извештај можете да го прочитате тука, а вреди да се истакне дека од непосредните соседи на Македонија,

Бугарија и Албанија се рангирани повисоко на вкупниот индекс (Србија, Грција и Косово е рангирани пониско). Исто така, забелешка: во 2016 година, последната цела година на власт на ВМРО, Македонија се најде на 40-то место во светот (САД беа рангирани на 36-то место во 2016 година).

Извештајот на Херитиџ е корисен за да се потврди што мнозинството од Македонците веќе знаат – дека Македонија е во назадување – но тој не дава одговор на прашањето што да се направи сега.

Власта на СДС/ДУИ може по цел ден да ги избегнува фактите. Ќе издадат соопштенија за печатот и ќе одржуват прес-конференции во кои ќе тврдат дека „не се тие виновни“, дека „тоа е инфлацијата на Путин“ (што е омиленото - но лажно – тврдење на американскиот претседател Џо Бајден), дека „тие прават се што можат за да ги подобрат работите“, и дека „ние сме единствената влада што можеше да избегне катастрофа“ во Македонија. А сепак Македонците можат лесно да ги прочитаат овие лаги и невистини.

Вистината е дека влада изградена врз партија како што е левичарската СДС (која пред 1991 година беше Сојузот на комунисти на Македонија), заедно со партија изградена врз терористичка организација чија намера е да ја подели Македонија на два дела (ДУИ) никогаш, значи никогаш!, не може да постигне економски успех, прво затоа што нивните политики и приоритети се погрешни и второ, затоа што тие се, во голема мера, корумпирани.

Ако Македонците сакаат да ја видат Македонија како успева – не само да опстанува – тогаш на Македонија и треба ново лидерство, точка. Но, на Македонците останува да се погрижат тоа да се случи.